Bange septemberdagen in 1944 (1)

Gisteren was de 9000ste kijker op deze blog een feit, zodat we mogen aannemen dat onze politieke commentaren gesmaakt worden door een ruim publiek.

Maar bij het opstarten van de blog hadden we ook beloofd om de geschiedenis van Lommel aan bod te laten komen, en dat item hebben we de laatste weken wel wat verwaarloosd.

Daarom neem ik U de tien volgende dagen mee naar de periode 10-20 september 1944, waarin Duitse troepen langzaam maar zeker moesten wijken voor de Engelse bevrijders.

Als leiddraad hierbij gebruiken we het KRIEGSTAGEBUCH LXXXVIII ARMEE KORPS, van de Duitse troepen, en misschien moeten we eerst even uitleggen dat deze legereenheid eigenlijk samengesteld was uit een allegaartje van troepen, samengebracht door twee generaals met dezelfde voornaam (Kurt): Student en Chill.

Wat voorafging (geput uit Wikipedia)

De Bevrijding of einde van de Duitse bezetting in België tijdens de Tweede Wereldoorlog liep hoofdzakelijk van begin tot einde september 1944. De geallieerde troepen die België bereikten, waren in de eerste plaats het Tweede Britse Leger en het Eerste Amerikaanse Leger. Ze werden bijgestaan of opgevolgd door legereenheden bestaande uit Britten, Amerikanen, Canadezen, Polen (1ste Poolse Pantserdivisie) en de Belgische troepen van de Brigade Piron. België werd hoofdzakelijk bezet door het 15de Duitse Leger, dat zich aan versneld tempo uit het land terugtrok en slechts één strategisch doel overhield: het blokkeren van de Westerschelde en van de toegang tot de haven van Antwerpen.Tijdens de maand september 1944 werd het grootste deel van het Belgische grondgebied van de Duitse troepen bevrijd.

In de eerste dagen van september rolden de Britse tanks blijkbaar ongestoord door het zuiden van België, en leek de bevrijding van ons land voor hun “a peace of cake”. Op 2 september bereikten de geallieerden de Belgische zuidergrens in de provincie Henegouwen. Dezelfde dag werden Bergen en Doornik bevrijd. Op zondag 3 september bereikten ze Brussel en reden de eerste pantserwagens 's namiddags de stad langs de Tervurenlaan binnen. Ook Ath, La Louvière, Ronse werden ingenomen. Op 4 september trokken geallieerde troepen in een overwinningsparade door de Belgische hoofdstad, met vooraan de Belgen van de Brigade Piron. Op 4 september werd Antwerpen bevrijd, evenals Leuven, Mechelen, Lier en Kortrijk. Op 6 september werd Luik bevrijd. Op 7 en 8 september staken de Britse en Amerikaanse troepen het Albertkanaal over.

Bevrijding van Antwerpen op 4 september

Maar precies dit Albertkanaal zouden de Duitse troepen aangrijpen om zich te hergroeperen in een poging de geallieerden een halt toe te roepen. Drie Duitse generaals, Model, Chill en Student, waren vastberaden om het de Tommies zo moeilijk mogelijk te maken. Walter Model (1891-1945), die faam had gemaakt aan het oostfront, had de zware taak om de wanordelijke terugtocht tot staan te brengen. Hij liet een dagorder uit gaan, waarin hij een oproep deed om de terugtocht te staken. Deze dagorder bereikte slechts weinigen. Luitenant-generaal Kurt Chill (1895-1976) had de dagorder echter wél ontvangen. Hij was in de strijd vrijwel zijn gehele 85e infanteriedivisie kwijt geraakt. Hij kreeg het bevel om de restanten ervan te verzamelen en zich daarna terug te trekken naar Duitsland. Toen hij de wanordelijke terugtocht zag en de dagorder van Model las, besloot hij het eerdere bevel te negeren. Nadat hij zijn troepen had verzameld, liet hij de soldaten zich aan het Albertkanaal ingraven en plaatste hij officieren op de brug. Deze officieren kregen de taak om de vluchtende troepen tegen te houden. De troepen, variërend van kanonniers tot koks, werden gebruikt ter verdediging van het Albertkanaal. De wanordelijke terugtocht in dit gebied was tot staan gebracht en het Albertkanaal werd nu gedeeltelijk verdedigd. Op 4 september 1944 kreeg Kurt Student (1890-1978) het bevel van Hitler om het 1e Duitse Parachutistenleger samen te stellen en daarmee het gat tussen Antwerpen en Maastricht te dichten. Student kreeg de beschikking over 4000 getrainde parachutisten en moest het verder zien te rooien met oudere mannen zonder gevechtservaring, werklozen van de luchtmacht, matrozen en luchtdoelartilleristen. Hij kreeg tevens de beschikking over vijfentwintig tanks. Student stuurde zijn parachutisten onmiddellijk vooruit en binnen vierentwintig uur waren ze bij het Albertkanaal. Daar maakte hij een verkenningstocht en kwam tot de conclusie dat Chill een klein wonder tot stand had gebracht. Student richtte zijn hoofdkwartier in bij Vught (Nl.). Het leger van Student kreeg onverwachts versterking. Von Zangen was er met zijn 15e leger in geslaagd om met allerlei vaartuigen de Westerschelde over te steken en trok via Zuid-Beveland naar Noord-Brabant (Nl.). Het gat tussen de twee legers van Model begon zich langzaam te sluiten en daarmee was één van zijn voornaamste problemen opgelost.

Over nu naar het "Kriegstagebuch", i.v.m. 9 en 10 september

De lezer zal misschien zijn Duits terug wat moeten opfrissen, maar hier gaan we dan:

9 sept

Angriff gegen Brückenkopf Beeringen hat Angriffsziel nicht erreicht. In Oostham sind 10 Feindpanzer, 1 ganzes Batl. ist im Ortskampf gebunden. Oberstl. von der Heydte hatte lange Zeit keine Verbindung zu seinem Batl. Oberlt. Sprenger halt den Angriff für gescheitert. Kampfgruppe in Burg Leopold unter Hptm. Finsel ist nur 40 Mann stark. Es ist keine Gewähr dafür, dass bei neuem Angriff Burg Leopold gehalten werden kann. Verhältnis von eigenen Panzern zu Feindpanzern so ungünstig dass ohne Zuführung von Verstärkung der feindliche Brückenkopf sich erweitern kann.

10 september

3. u. 4. Komp. Fsch. Jg. Regt. 2 eingetroffen und nordwestlich Burg Leopold zur Schliessung der Lücke zwischen

Fsch. Jg. Rgt. 6 und Kampfgruppe Finsel eingesetzt.

Während des ganzen Nachmittages Feindangriff mit Panzern gegen Burg Leopold. Abschuss von 3 Feindpanzern.  Anscheinend hat Feind Burg Leopold am Abend geräumt, jedoch halten sich dort Unzählige Terroristen, die vom Feind mit Waffen versorgt sind. 

Engelse soldaten bij het "bruggenhoofd" te Beringen

Wat hieruit onthouden ?

Engelse troepen zijn met tien pantservoertuigen tot in Oostham doorgedrongen en rukken op naar Leopoldsburg waar slechts een 40-tal Duitse soldaten o.l.v. Hauptman FINSEL weerwerk bieden. Op het eerste gezicht is de melding van de aanwezigheid aldaar van ontelbare, door de Engelsen bewapende, "terroristen" wat onverwacht. Vermoedelijk gaat het over de honderden politieke gevangenen die enkele dagen eerder door de Duitsers achtergelaten waren. 

Overigens waren er op 6 september enkele van die vrijgelaten gevangenen in koelen bloede neergeschoten door een groepje van een tiental hoofdzakelijk....vlamingen, studenten van de SS-school uit Schoten.

Meer daarover in het boek van Marius Louche (De fusillade te Leopoldsburg), dat dit jaar door de plaatselijke heemkring wordt heruitgegeven. Enigszins opvallend is dat de bladzijden die op die datum betrekking hebben, uit het Kriegstagebuch gescheurd zijn.... 

Morgen meer

Morgen lezen wij U voor wat op 11 september in het Kriegstagebuch vermeld is. Onthou intussen dat er in Leopoldsburg een 40-tal Duitsers (Kampfgruppe Finsel) waren en een tiental vlamingen uit de SS-school van Schoten.